Hipofiz bezi Nedir? İşlevleri Nelerdir?

Hipofiz bezi; beynin alt kısmında 1 santimetre ve yarım gram ağırlığında beyne bağlı olarak kemik boşluğu içerisinde yer alan beynin son derece önemli bir dokusudur. Şekil itibariyle oval bir armuta benzemektedir. Hipotelamus altında onun uzantısı ve vücudumuzdaki homonal sistemin en büyük yöneticisidir. Hipofiz bezi, ön kısımda bulunan “Adenohipofiz” ve arka kısmında bulunan “Nörohipofiz” olmak üzere iki bölümden oluşur.

 Adenohipofiz yani ön taraftaki bölümünde; büyüme hormonu, böbrek üstü bezini çalıştıran hormonlar, cinsellik hormonu, kadınların adet sistemini çalıştıran hormonlar(ACTH), hamilelik hormonu, troit bezi hormonları salgılanır. Hipotelamuslar beraber yakın ilişki içerisindedir. Hem sinir sistemi yoluyla hemde kan sistemi yoluyla hormonal olarak birbiriyle bağlantılıdırlar. Hipofiz bezi çok mükemmel bir mekanizmayla çalışır. Kandaki hormonların düzeyine göre eksik hormonları tamamlar, fazla olan hormanlara karşıda baskılayıcı hormonlarını salar.

Nörohipofiz yani arka bölümü,  Pituisit denilen hücrelerden ve hipotalamustan gelen sinir liflerinin bu kısımda sonlanan uçlarından ve zengin bir damar ağından oluşmaktadır. Nörohipofizde salgılanan hormonlar hipotalamustaki sinir hücrelerinde sentezlenir. Bu hormonlar daha sonra hipofiz sapından geçen sinir lifleri aracılığıyla nörohipofize taşınır ve burada salgılanır. Pituisitler ise bu salgıları toplayıp depolar ve gerektiğinde kan dolaşımına salar. Nörohipofizde biriken ve kan dolaşımına salınan hormonlar Antidiüretik Hormon (ADH) ve Oksitosindir. 


 Hipofiz bezi rahatsızlıklarının geneli bu bezde oluşan timörler, kistler, kanamalar, hipofiz bezi iltihabı ve hipofiz bezinin diğer hastalıklara bağlı olarak etkilenmesinden kaynaklanır. Bu hastalıklar hipofiz bezinin yetersiz çalışmasına (hipopitüitarizm) veya salgılanan hormonlardan birinin daha fazla salgılanmasına sebep olmaktadır.

T3 ve T4 Hormonu Nedir? İşlevleri Nelerdir?

  T3 ve T4 Hormonu

T3 (triiyodotronin) Hormonu ve T4 (tiroksin) Hormonu Nedir?

Tiroit bezi iki türlü tiroit hormonu salgılamaktadır.  Bunlardan en fazla salgılanan hormon olan T4 hormonu %80 oranında salgılanırken, T3 hormonu %20 oranında salgılanmaktadır. T3 hormonu hücrelere girebilen ve etkili olan hormondur. Bunun aksine T4 hormonu hücrelere girememektedir.

T4 hormonu özellikle karaciğerde deiyodinaz enzimleri ile T3 hormonuna dönüşmektedir.

Bu dönüşümün gerçekleşememesi veya bozulması durumunda T3 hormonu yeterince oluşamaz ve tiroit hormonları etkisini gösteremez.

Kandaki T4 ve T3 hormonlarının bazıları proteinlere bağlanarak dolaşır vücutta dolaşırlar. Bu tip tiroit hormonlarına total T4 ve total T3 adı verilir. Kanda bulunan tiroit hormonlarının çok azı kanda hiçbir proteine bağlanmadan serbest olarak bulunmaktadır. Bu hormonlara serbest T3 ve serbest T4hormonları denir. Serbest T3 hormonları ve serbest T4 hormonları total T3 ve total T4 hormonları ile dengeli bir halde bulunur. Kan dolaşımından hücrelere sadece serbest T3 ve T4 hormonları girmektedir

Tiroit bezinin çalışması beynimizin tabanında bulunan hipofiz bezi tarafından kontrol edilir. Hipofiz bezi, TSH adı verilen bir hormon salgılar ve bu hormon kan yoluyla tiroit bezine gelerek ondan tiroit hormonu yapmasını ister TSH hormonu tiroit bezinin iyot tutmasını sağladığı gibi tiroit hormonlarının yapılmasını da sağlar.

Tiroit bezi az hormon salgıladığında hipofiz bezi TSH salgısını artırarak tiroit bezinin daha çok hormon üretmesini sağlar. Bu nedenle tiroit bezinin az hormon salgıladığı tiroit yetmezliğinde (hipotiroidi) kanımızda TSH hormonu normalden yüksek, fakat T3 ve T4 hormonları düşük olarak bulunur.

Tiroit bezi bazı hastalıklar nedeniyle çok hormon salgılarsa, yani kanımızda T3 ve T4 hormonları çok artarsa bu defa hipofiz bezinden salgılanan TSH hormonu azalır. Kanımızda T3 ve T4 hormonları ne kadar yükselirse TSH hormonu da o kadar azalır. Hipertiroidi denilen tiroit bezinin aşırı çalışması durumunda kanımızda T3 ve T4 hormonları yüksek iken TSH hormonu normalin altına iner ve düşüktür.

Görüldüğü gibi hipofiz bezi kandaki T3 ve T4 hormonu düzeyine göre TSH hormonu salınışını azaltıp arttırmaktadır.

Hipofiz bezi ise, beynimizde, hipofiz bezinin üzerinde bulunan hipotalamus organı tarafından kontrol edilir. Hipotalamus organı salgıladığı TRH isimli hormon ile hipofiz bezinden TSH salınışını sağlar. Hipotalamus, hipofiz ve tiroit bezi birbirlerine bağlı olarak çalışan ve birbirlerini kontrol eden üç bezdir. Tiroit bezini hipofiz bezi kontrol ederken, hipofiz bezini de hipotalamus organı kontrol etmektedir. Hipotalamusdan salgılanan TRH hormonu hipofiz bezini etkileyerek buradan TSH hormonu salgılatır. Hipofizden salgılanan TSH hormonu ise tiroit bezinden tiroit hormonlarının yapılmasını ve kana salgılanmasını sağlar.

   Konuda Geçen İç Bağlantılar:

• Hipofiz bezi nedir? İşlevleri nelerdir?

   Konu içindeki diğer bilgiler:
   

•  TSH hormonu nedir? İşlevleri Nelerdir?

Troit Bezi Nedir? İşlevleri Nelerdir? Troit Bezine Bağlı Hastalıklar Nelerdir?

Tiroit Bezi

Tiroit Bezi Nedir?

Tiroit bezi gırtlağın hemen altında, önden bakıldığında nefes borusunun sağ ve soluna yerleşmiş kelebek şeklinde yapısı bulunan 20 ile 40 gram arasında bir organdır. Büyümediği sürece dışarıdan görülebilmesi mümkün değildir fakat bazen ince ve zayıf yapılı kişilerde dışarıdan görülebilir.

Tiroit bezi'nin büyümesi veya işlevlerini tam olarak yerine getirememesi durumunda ortaya çıkan hastalığa Guatr denir.

 

Tiroit Bezi Görevleri Nelerdir?

Tiroit bezi vucüda alınan iyotu toplar ve T3 (tiroksin) ve T4 (triiyodotronin) tiroit hormonlarına çevirir. Bu hormonlar özellikler beyin ve vücut gelişiminde önemli rol oynar ve vücudumuzdaki her hücre ve dokunun fonksiyonlarını düzenler. Metobolizmanın düzeni büyük ölçüde tiroit hormonları tarafından sağlanır. Tiroit beizinin salgıladığı hormonlar kalbin atım hızı, kolesterol düzeyi, vücudun ağırlığı, kas gücü,  cilt yapısını, beyinsel ve hafıza fonksiyonlarını doğrudan etkiler.

Troit hormonlarının yapımının kontrolü beyin tarafından sağlanır. Beynin özel bir bölgesinde bulunan TSH hormonunun salgılanmasıyla T3 ve T4 hormonlarının yapımı kontrol altına alınır. Beyin; T3 ve T4 hormonu yapımının azalması durumunda TSH hormonu salgılamasını arttırır, aynı şekilde T3 ve T4 yapımı artarsaTSH salgılamasını azaltır.

Kana salgılanan bu hormonların azlığı yada fazlalığı bir takım sorunlara yol açabilir.

Hipotiroidizm (T3 ve/veya T4 hormonu düşüklüğü) : Kilo alma, saç dökülmesi, kuru cilt, soğuğa intolerans, adet düzensizlikleri ve yorgunluk sık görülen belirtilerdir.

Hipertiroidizm (T3 ve/veya T4 hormonu yüksekliği) : Metabolizma hızlanır. Kalp çarpıntısı, anksiyete, kilo kaybı, uyuma zorluğu, ellerde titremeler, gözlerde hassaiyet sıktır.

   Konuda Geçen İç Bağlantılar:

• T3 (tiroksin) ve T4 (triiyodotronin) tiroit hormonları nedir? İşlevleri nelerdir?

   Konu içindeki diğer bilgiler:
   

•  TSH hormonu nedir? İşlevleri Nelerdir?

Guatr Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

 Guatr Hastalığı

Guatr Nedir?

Guatr, Tiroit bezi'nin büyümesine ve işlevlerini tam olarak yerine getirememesine verilen addır. 

 

Guatr Hastalığının Türleri Nelerdir?

Tiroit bezi ürettiği hormonlarla vücuda adeta bir pil gibi enerji sağlar. Troit hormonlarının normalden fazla salgılandığı hale hipertiroidi, normalden az salgılandığı hale hipotiroidi denir. 

Tiroit bezinin bu şekilde fonksiyon bozukluklarının yanı sıra tamamının yada bir kısmının yapısal bozuklukları sebebiyle oluşan karakterize hastalığa noduler guatr denmektedir. 

 

Guatr hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Hipertiroidili hastalarda aşırı hareketlilik, çarpıntı, kalbin hızlı atması, aşırı iştaha rağmen kilo kaybı, sinirlilik, titreme, terleme gibi şikayetlere ve belirtilere rastlanırken, hipotiroidili hastalarda ise tam tersi durum yani hareketlerde yavaşlama, kilo artışı, vücutta su tutulması, ciltte kuruma, kabızlık gibi şikayetler ve belirtiler çok sık görülür.

Türkiye’de nüfusun % 40'ına yakınında tiroit bezinin çeşitli hastalıkları mevcuttur. Buna göre Türkiye'de 20 ile 30 milyon arası guatr hastası var olduğu düşünülmektedir.

 

Guatr Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Guatr hastalığına çeşitli faktörler neden olabilir fakat en büyük etkenler şunlardır:

1. İyot eksikliği
2. Genetik ve Irsi Etkenler
3. Bünyesel Faktörler

Bu etkenlerden en önemlisi özellikle iyot eksikliğidir. Türkiye’de kişilerin günlük almaları gereken iyodun ortalama 4'te 1'ini aldıkları yapılan araştırmalarda görünmektedir. Orta Avrupa ülkelerinde bu sorun ekmeğe ve sofrada kullanılan tuza eklenen iyot ile büyük ölçüde çözülmüştür.

Tiroit kanserinde son yıllarda kaydedilen çok önemli gelişmelerden biri de nodüller tipte tiroit kanseri olan anne veya babanın kanında yapılan genetik bir araştırma ile çocuğuna bu hastalığın geçip geçmeyeceği anlaşılabiliyor. Çocuklarında da bu test pozitif çıkarsa o çocuğun 25-30 yaşına kadar tiroit kanserine yakalanacağı % 100 olduğundan bu çocuklarda koruyucu olarak tiroit bezi tamamen alınıyor ve % 100 şifa sağlanıyor. Bu genetiğin tıbba uygulama alanında yapmış olduğu en önemli katkılardan biri olarak kabul ediliyor. Ancak çocuklarında hiç bir hastalık yokken annelerini çocuklarını ameliyat ettirmeye ikna etmek oldukça zor görünüyor.

 

Guatr hastalığı şüphesi olan kişiye hangi testler yapılmaktadır?

Kandaki hormon miktarlarını kontrol etmek ve tiroid bezinin yapısını görmek için ultrason yaptırmak genellikle teşhiste yeterlidir. Bu iki testten sonra gerekli görülürse sintigrafi ve iğne biyopsisi gibi başka testler de yapılır.

 

Guatr Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavide üç yöntem söz konusudur.
1.Hormon yetersizliği olan guatr hastalarına bu hormon ilaç şeklinde verilir.
2.Hormon fazlalığı olan hastalara hormon yapımını engelleyecek ilaçlar verilir. Hormon seviyesi normale inince ameliyat veya radyoaktif iyot ile nihai tedavi yapılır.
3. Hormon dengesizliği olmadığı ama tiroit bezinde nodüllerin olduğu durumda da genellikle ameliyat gerekir.

   Konuda Geçen İç Bağlantılar:

• Tiroit Bezi Nedir? İşlevleri Nelerdir?
• Sintigrafi nedir?
• İğne Biyopsisi nedir?

   Konu içindeki diğer bilgiler:
   

•   Hipertiroidi Nedir? Hipertiroidi Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
•   Hipotiroidi Nedir? Hipotiroidi Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
•   Noduler Guatr Nedir?
•   Guatr Hastalığı İstatistikleri
•   İç/dış guatr, dişi/erkek guatr, zehirli guatr nedir?